Maria Krystyna Habsburg-Baudemont-Vaudemont Lotaryńska (urodzona w Wiedniu, 13 maja 1742 roku, zmarła w Wiedniu, 24 czerwca 1798 roku) herb
Córka Franciszka I Stefana Baudemont-Vaudemont, księcia Lotaryngii, cesarza rzymskiego Narodu Niemieckiego i Marii Teresy I Habsburg, królowej Czech i Węgier, arcyskiężenj Austrii, córki Karola VI Habsburga, cesarza Rzysmskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Wegier, arcyksięcia Austrii.
Arcyksiężna Austrii od 13 maja 1742 roku do 24 czerwca 1798 roku, księżna cieszyńska od 8 kwietnia 1766 roku do 24 czerwca 1798 roku. Gubernator austriackich Niderlandów do 1 marca 1792 rou.
W Wiedniu, 7 (per procuram), 8 (pro futuro) kwietnia 1766 roku poślubiła Albert Kazimierz Wettin (urodzony w Moritzburgu koło Drezna, 11 lipca 1738 roku, zmarł w Wiedniu, 10 lutego 1822 roku), księcia cieszyńskiego, palatyna Węgier, generalnego gubernatora Niderlandów Austriackich, feldmarszałka Rzeszy.
Maria Krystyna przyszła na świat 13 maja 1742 roku w jednej z komnat wiedeńskiego pałacu Hofburg, gdy jej matka miała 25 lat w dniu urodzin matki. W kręgach austriackiej arystokracji nazywana była "Mimi". Maria Krystyna była czwartą córką i piątym z kolei dzieckiem Marii Teresy i Franciszka Lotaryńskiego. Ulubiona córka cesarzowej Marii Teresy mieszkajaca w ostatnich lat z mężem w Wiedniu i gdzie zmarła w 1798 roku w wieku 56 lat. Następnego dnia została w Hofburg ochrzczona: otrzymała imiona Maria Christina Antonia Josepha Johanna. Na wiedeńskim dworze była nazywana Marie lub Mimi.
Z jej licznego rodzeństwa najmniej szczęścia miała chyba siostra Maria Antonina, królowa Francji, zgilotynowana publicznie w czasie rewolucji francuskiej. Bracia i siostry zazdrościli Marii Krystynie talentu, urody i matczynej faworyzacji. Matka spełniła każde, nawet najbardziej wymyślne, zachcianki swojej ukochanej "Mimi". Jej pierwszą guwernantką była księżna Maria Charlotte Trautson, jednak Marii Krystynie nie odpowiadało towarzystwo tej pani, zatem w 1756 roku (mając 14 lat) wyprosiła u matki zmianę guwernantki, która będzie według niej bardziej odpowiednia. Prośby "Mimi" zostały wysłuchane i jej nową opiekunką stała się hrabina Maria Anna Vasquez. Nowa guwernantka zyskała sympatię Marii Krystyny i kiedy ta rządziła już własnym dworem, przydzieliła jej obowiązki ochmistrzyni.
22 marca 1747 roku ambasador pruski w Wiedniu, Otto Christopha von Podewils, raportował do króla pruskiego i opisał Marię Krystynę w wieku pięciu lat, jako piękną i dowcipną arcyksiężniczkę. Ponadto była kapryśną, z dyżym temperamentem, i inteligentną i szybko uczącą się i radosną dziewczynką.
Piękna, bardzo inteligentna i obdarzona talentem artystycznym Maria Krystyna otrzymała też solidne wykształcenie, co nie było powszechne w tamtych czasach. Ogromny wpływ na ten fakt miała postawa jej matki Marii Teresy, która jako kobieta od najmłodszych lat musiała udowadniać, że kobiety również zasługują na wykształcenie i mogą brać udział w życiu politycznym. O edukację Marii Krystyny zadbał jezuita o. Lachner. To on nauczył ją kilku języków i historii. Wiemy, że mówiła perfekcyjnie po włosku, francusku i angielsku, a także znała węgierski, łacinę i grekę. Bardzo wcześnie młoda Maria Krystyna wykazała się również wielkim talentem artystycznym. Jej prace malarskie można dziś podziwiać w pałacu Schönbrunn w Wiedniu. Namalowała kilku członków rodziny cesarskiej, w tym siebie, a także kopiowała dzieła sztuki holenderskich i francuskich mistrzów. Na szczególną uwagę zasługuje namalowany przez Marię Krystynę w 1762 roku obraz przedstawiający rodzinę cesarską świętującą dzień św. Mikołaja.
Jako 17-letnia Maria Christina miała romans z księciem Ludwikiem Eugeniuszem Wirtembergii, który nie spodobał się jej matce. Cesarzowa uważała bowiem, że trzeci syn księcia Wirtembergii nie jest wystarczająco dobrą partią dla młodej arcyksiężniczki. Na początku stycznia 1760 roku na dwór wiedeński przybył wraz z bratem Klemensem, polski królewicza Albert Saski , syna króla Augusta III i Marii Józefy Habsburżanki, syna króla Augusta III i Marii Józefy Habsburżanki i który został kandydatem na męża Marii Krystyny a którego poznała podczas koncertu. Okazało się, że była to miłość od pierwszego wejrzenia, o czym wspominał później w swych listach młody Albert. Niemniej jednak młoda Maria Krystyna wdała się również w dłuższy romans z księżniczką Parmy Izabelą, późniejszą żoną Józefa II, brata Marii Krystyny. W XVIII wieku homoseksualne romanse nie były niczym nadzwyczajnym wśród bogatych warstw społecznych. Wtedy mawiano nawet, że rodzina składa się z ojca, matki, kochanka ojca i kochanki ojca, kochanki matki i kochanka matki, a na sam koniec z dzieci.
Izabela wyrażała głębokie uczucia wobec Marii Krystyny, które zawierała zazwyczaj w pisanych po francusku listach (zachowanych zresztą w wiedeńskich archiwach). Obie kobiety spędzały ze sobą tyle czasu, że zyskały nawet porównanie do Orfeusza i Eurydyki. Łączyły je wspólne zamiłowania do muzyki i sztuki, ale przede wszystkim głęboka, wzajemna miłość. Codziennie pisały do siebie długie listy, w których ujawniały swoje uczucia. Romans zakończyła dopiero śmierć Izabeli, która zmarła w 27 listopada 1763 roku w trakcie porodu. Śmierć kochanki bardzo dotknęła Marię Krystynę.
Na pogrzebie Izabeli pojawił się również książę Albert, który dopiero wtedy nawiązał bardziej zażyłą znajomość z Marią Krystyną. Już w 1764 roku Albert został zaproszony przez Marię Krystynę do Wiednia. O ich związku wiedziała jedynie cesarzowa Maria Teresa, która nakazała czekać młodym z ujawnieniem swojego związku ze względu na plany ojca Marii Krystyny, który chciał ja wydać za mąż za księcia Sabaudii - Benedykta. Jednak ojciec Marii Krystyny umarł nagle 18 sierpnia 1765 roku na atak serca i właściwie nic nie stało już na przeszkodzie do ślubu z Albertem.
Przygotowania do ślubu rozpoczęto jesienią 1765 roku. Maria Teresa w obawie, że jej najukochańsza córka nie będzie żyła w dostatku, postanowiła mianować Alberta marszałkiem Węgier, co zmusiło go do przeprowadzki do zamku w Preszpurku (dziś Bratysława), który został specjalnie z tej okazji odnowiony i wyposażony w najlepsze sprzęty tamtej epoki. Wreszcie Maria Krystyna otrzymała bogaty posag w postaci Księstwa Cieszyńskiego (jednego z najbardziej dochodowych regionów Austrii), miasta Mannersdorf, Ungarish Altenburg, a także kwotę 100.000 guldenów. Te dary wywołały niezadowolenie i zazdrość wśród rodzeństwa Marii Krystyny.
2 kwietnia 1766 roku odbyły się oficjalne zaręczyny, a już 4 dni później w kaplicy pałacu Hofburg ślub młodej pary. Maria Krystyna była ubrana w zroszoną mousselinową suknię haftowaną perłami, a Albert miał na sobie wojskowy mundur. Maria Krystyna była jedyną córką Marii Teresy, która wyszła za mąż z miłości, a nie z powodów politycznych. Jej siostra Maria Amalia pomimo błagań i próśb nie poślubiła mężczyzny, którego szczerze kochała, co spowodowało, że do końca życia nie utrzymywała kontaktów z matką. W ceremonii ślubnej, w której obecna był cesarzowa-wdowa, goście byli ubrana na czarno z powodu trwającej żałobie, po śmierci arcyksiężnej Izabelli, która zmarła w wieku zaledwie 22 lat 27 listopada 1765 roku.
Maria Krystyna i Albert Saski mieli jedną córkę:
Marię Teresę (urodzona 16 maja 1767 roku, zmarła 17 maja 17676 roku).
Gorączka połogowa, która ogarnęła Marie Krystynę, i w połowie czerwca 1767 roku ospa, na którą zapadł książę Albert, był powodem do rozłąki obojga małżonków. Choroby obojga, spowodował, iż małżonkowie nie mogli mieć więcej dzieci. Ponieważ brak męskiego potomka spowodował, iż w 1790 roku Maria Krystyna namówiła swojego brata cesarza Leopold II, aby mogli przysposobić jego młodszego syna:
Karola Ludwika (urodzony 5 wrzesnia 1771 roku, zmarł 30 kwietnia 1847 roku), arcyksięcia, jako własnego potomka.
Małżonkowie podzielali swoje zamiłowania do sztuki, czego niezmywalnym dowodem po dziś dzień jest założona przez nich w 1768 roku wiedeńska galeria sztuki Albertina. Choć w Cieszynie, jak większość Habsburgów, bywali rzadko, to dbali o rozwój miasta i księstwa. Po pożarze Cieszyna ufundowali budowę nowego ratusza (pomiędzy oknami pierwszego i drugiego piętra ryzalitu zawieszono marmurową płytę dziękczynną poświęconą księciu Albertowi Sasko-Cieszyńskiemu i jego żonie Marii Krystynie. Dziś próżno jej szukać na fasadzie ratusza) czy kościoła Marii Magdaleny. To właśnie Maria Krystyna i jej mąż Albert jako pierwsi postanowili przekształcić ruiny cieszyńskiego zamku średniowiecznego w wiedeński pałac barokowy. Plany te nigdy nie zrealizowano ze względu na przedwczesną śmierć Marii Krystyny. Do ważniejszych fundacji małżonków należy również zaliczyć kościół w Strumieniu, w którym do dziś wisi wspólny ich portret.
Maria Christina szybko zyskała sympatię węgierskiej arystokracji, często przebywając z mężem w Wiedniu. Pressburg, stał się dla Alberta centrum kultury, podczas panowania w Księstwie Cieszyńskim. Maria Krystyna przekazała mężowi swoją pasję do sztuki rysunku. Już w Bratysławie Albert zaczął się interesować rysunkiem, i nabył ich kilka. W tym też czasie zainteresował się również rycinami, których bardzo znaczącą kolekcję nabył.
Od 1775 roku do lipca 1776 roku Maria Krystyna wraz z mężem wyjechali do Włoch, by odwiedzić jej brata Ferdynanda w Mediolanie i siostrę, Maria Amalia w Parmie. Ponadto uczestniczyli w audiencji papieża Piusa VI w Rzymie. W czsie włoskiej podróży Maria Krystyna narzekała na swoje zdrowia.
13 maja 1779 roku, a więc w trzydzieste siódme urodziny Marii Krystyny, podpisano w Cieszynie tak zwany Pokój Cieszyński, który zakończył szereg wojen toczonych od roku 1740 przez króla pruskiego Fryderyka II i elektora bawarskiego Karola IV Teodora przeciwko monarchii habsburskiej (wojna o sukcesję bawarską), na czele której stała cesarzowa Maria Teresa Habsburg i jej syn Józef II. Wybór Cieszyna i Księstwa Cieszyńskiego nie był wtedy przypadkowy, gdyż do podpisania pokoju trzeba było znaleźć teren neutralny politycznie i niezaangażowany bezpośrednio w spór. Takim terenem było za rządów Alberta i Marii Krystyny Księstwo Cieszyńskie, wówczas po raz ostatni na arenie międzynarodowej polityki europejskiej wymienione jako niezależny byt państwowy. Później, aż do 1918 roku, Księstwo Cieszyńskie wymieniane jest już tylko jako jeden z wielu regionów szeroko pojętej Austrii, część składowa Śląska Austriackiego i tytularne, dziedziczne lenno kolejnych Habsburgów.
4 lipca 1780 roku zmarł Karol Lotaryński, po śmierci którego Albert i Maria Krystyna za wolą Marii Teresy zostali gubernatorami austriackich Niderlandów. 29 listopada 1780 roku zmarła Maria Teresa, w trakcie organizacji podróży nowej pary gubernatorów, przynosząc koniec szczęśliwych lat. Tron po zmarłej matce przejął Józef II. Miał złe relacje z siostrą i był zazdrosny o jej uprzywilejowaną pozycję i relacji z matką. Aby usunąć ją z Wiednia, potwierdził jej i jej męża na tytuł gubernatorów Niderlandów, ale obniżył ich dotyczasowe dochody. 3 czerwca 1781 roku Maria Krystyna i Albert otrzymali nominację. 9 lipca uroczyście wejechali do Brukseli.
Śmiertelnie chory cesarz Józef II zmarł 20 lutego 1790 roku, jego następcą został jego młodszy brat, Leopold II, który podczymał dotychczasową nominacje na gubernatorów austriackich Niderlandów. Leopold II był bardziej umiarkowanym w sprawowaniu władzy w jego zróżnicowanych holenderskich prowincjach, aby nie powodować nowych powstań. Nowy minister pełnomocny Franz Georg Karl von Metternich, ojciec późniejszego z czołowych polityków europejskich należących do rodziny hrabiego Klemensa von Metternicha. Maria Krystyna 1 marca 1792 roku został odwołana na rzecz bratanka, późniejszego cesarza Franciszka I.
Po ucieczce z rewolucyjnej Brukseli, do Münster. W zimie z 1792 na 1793 roku przeniosła się do ciężko chorego Albert w rodzinnym Drezna. Następnie przenosi się do Wiednia i zamieszkała wraz z mężem w pałacu hrabiego Emanuel Silva-Tarouca. W 1797 roku zachorowała na żolłądek. W lipcu 1797 roku wyjechała na leczenie do uzdrowiska do Teplic, po którym nastąpiła krótkoterminowa poprawa jej stanu zdrowia. W lipcu 1797 roku na leczenie uzdrowiskowe do Teplic i osiągnął krótkoterminową poprawę w ich stanie zdrowia, ale doznał wkrótce w wielkim bólu. Ze względu na remont Pałacu Augustinerbastei Albert przeniósł się do wynajmowanego przez niego i jego żony Palais Kaunitz. Po ponownym odzysku zdwowia przez Marię Krystynę w połowie czerwca 1798 roku, arcyskiężna był coraz bardziej chora, w liście pożegnalnym zapewnił męża o jej głębokiej miłości do niego. Zmarł następnego dnia, 24 czerwca 1798 roku, na chorobę żołądka w wieku 56 lat. Została pochowana w kryptach cesarskich pod Kościołem Kapucynów w Wiedniu, natomiast jej serce złożono w Kaplicy Loretańskiej w Mauzoleum Serc (Herzgruft), gdzie do dziś spoczywają 54 urny z sercami członków dynastii habsburskiej.
Dla upamiętnienia kochającej żony, książę Albert wybudował nagrobek w kościele augustianów w Wiedniu. Wykonany w 1805 roku przez Antonio Canovę przedstawia on piramidę, do której zdąża żałobny orszak. Sama arcyksiężna pochowana została jednak w rzeczywistości w podziemiach kościoła kapucynów.
Żródła:
Maria Krystyna Habsburg w "WikipediA"
Maria Christina von Österreich w "WikipediA" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Maria Christine w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Xiężna Cieszyńska po długiej chorobie zeszła z tego świata - w "Principatus Teschinensis - Księstwo Cieszyńskie".
18-02-2023